Kunst na Arbeid, aan de Westerdijk 52, is een monumentaal pand van cultuurhistorische waarde. Tot 7 november 1966 was dit namelijk het repetitielokaal van de in 1905 opgerichte socialistische arbeidersmuziekvereniging Kunst na Arbeid. Een naam die tot op de dag van vandaag op de gevel prijkt.
Een korte geschiedenis. Toen het ledenaantal van de drie Hoornse harmonieorkesten – waaronder het katholieke Apollo en het protestantse Crescendo – terugliepen, besloten zij samen door te gaan als ONS Hoorns Harmonie Orkest. Voor die tijd een gewaagde fusie van gezindten, maar tot op de dag van vandaag een groot succes. De beoefenaars van onder andere trompet, bekkens, saxofoon en contrabas voorzien sinds jaar en dag de plechtigheden in de West-Friese havenstad van een muzikale omlijsting.
De eerste steen werd op 5 februari 1925 gelegd door J.C. Nijdam, voorzitter van Kunst na Arbeid. Het pand raakte rond de eeuwwisseling in verval en is toen van de ondergang gered door de fietsenhandelaar Wim van Vliet. Hij kocht Westerdijk 52 en gaf opdracht tot een grondige renovatie. In het Noordhollands Dagblad van 2 juli 2002 vertelt hij over een “aandoenlijk detail”, namelijk dat er vijf soorten stenen zijn gebruikt. “De leden moeten hier en daar goedkope partijtjes stenen op de kop hebben getikt om het te bouwen.” Verschillende bedrijven vonden er sindsdien hun onderkomen: een kinderkledingzaak, rond 2009 lichtstudio Stam, een financieel adviesbureau en vanaf 1 januari 2023 het hernieuwde Kunst na Arbeid.
Foto boven: groepsfoto ‘Arbeiders Muziekvereeniging Kunst na Arbeid’, opgericht in 1905. In het midden, met hoed, componist Gerard Boedijn (1893-1972). Achterste rij, helemaal rechts: Tinus Kind, één van de oprichters. © Vereniging Oud Hoorn, circa 1925.
Wetenswaardigheden:
- Op 5 februari 1925 eerste steen gelegd, door J.C. Nijdam, voorzitter ‘Arbeiders-Muziekvereeniging Kunst na Arbeid’. Vergunningaanvraag 15 januari 1925, architect onbekend.
- Bouw door leden zelf onbetaald uitgevoerd. Bij aanvraag kosten geraamd op 1.479 gulden.
- Functie: repetitielokaal tot aan de fusie met het andere harmonieorkest Crescendo.
- Opgetrokken in een door Amsterdamse School beïnvloede bouwtrant’ (m.n. verticale metselwerk).
- Opvallende hoog aangebrachte vensters, opdat de leden ongestoord konden repeteren.
- In 2000 in gebruik als opslag, daarna verkocht aan Wim van Vliet en in 2001/2002 gerestaureerd.
- Langwerpige hardstenen gevelsteen tussen ruitmotieven, met daarop de naam ‘Kunst na Arbeid’.
- ‘De eerste steen / gelegd door / J.C. Nijdam / Voorz. van / Kunst na Arbeid / 5 februari 1925.’
- Pand Westerdijk 52 is ‘van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde’.
Bekijk op Erfgoedhoorn.nl een foto van vóór de renovatie.
Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Vereniging Oud Hoorn.
Monumentschildje
Op 12 juli 2017 kregen de eigenaren van het pand Kunst na Arbeid, Westerdijk 52 te Hoorn, een emailen monumentschildje van de gemeente Hoorn. Dit schildje hangt naast de voordeur. Zo kan iedereen zijn dat het pand een gemeentelijk monument is. In de database werd de volgende tekst opgenomen. “Met de schildjes willen we de ruim 800 monumenten in Hoorn zichtbaar maken voor het publiek”, aldus Pieter Meijers, teamleader Team Erfgoed, in de begeleidende brief.
Het gemeentelijke monument is geregistreerd onder nummer: 0405GM01196. In openbare database van de gemeente Hoorn is de volgende informatie opgenomen over Westerdijk 52.
“Voormalig verenigingsgebouw Kunst na Arbeid van gelijknamige muziekvereniging. Gebouw bestaat uit een bouwlaag op een rechthoekige plattegrond onder een flauw zadeldak. De voorgevel vertoont invloeden van de Amsterdamse school (vertikaal metselwerk). Voorgevel is symmetrisch in opzet: paneeldeur met aan weerszijden een hoog bovenlicht met verticale middenroede. Boven de vensters hoge gekeperde hanenkammen. Linkerzijgevel met vier vensters. Achtergevel op het zuiden is eveneens symmetrisch. (..) Dit pand is in 1925 gebouwd in opdracht van de arbeiders muziekvereniging genaamd Kunst na Arbeid. Het pand draagt dezelfde naam, zoals u kunt lezen op de gevelsteen in de top. Bijzonder zijn de hoog geplaatste ramen en het siermetselwerk boven en onder de ramen. Datering: 1925.
In 2002 is het pand volledig gerestaureerd. Sindsdien bood het onderdak aan het magazijn van Baby Plus, een evenementenbureau, Lichtstudio Stam, een antiekzaak/atelier, een financieel adviesbureau en vanaf 1 januari 2023 coworking space en praktijkruimte Kunst na Arbeid.
Op de laatste foto de Westerdijk in Hoorn. Tot de aanleg van de boulevard en elders het stadsstrand (2023) is deze constructie ongeveer intact gebleven. In 2020 werden 13 Canadese populieren aan de Westerdijk, tot onvrede van veel bewoners, gekapt. Op deze foto (gezien de kleding misschien wel 80 jaar oud) is te zien dat er vroeger veel meer bebossing was – en natuurlijk minder bebouwing. Het voetpad benedendijks is nog steeds in gebruik voor bewoners van de Westerdijk.
Hierboven een foto van het pand van april 1987. Bron: https://kaartviewer.hoorn.nl/hoorndata/monumenten/www/Westerdijk-52-april-1987.jpg. Zie ook een foto van Lichtstudo Stam (waarschijnlijk van rond 2008).
